bootstrap templates

Czytelnia

Czasem słońce, czasem deszcz – czyli wyczerpująco o zaburzeniach nastroju

perspektywy

Depresja i mania należą do grupy zaburzeń afektywnych, czyli zaburzeń nastroju. Nastrój to dominujący ton emocjonalny odczuwany przez jakiś okres czasu. Ten ton emocjonalny wpływa na przeżywanie emocji, myślenie, przekonania i dostępność wspomnień.

Nasze wspomnienia, myśli i przekonania zapamiętywane są razem z informacją o emocji, która im towarzyszy. Można powiedzieć, że mają ‘stempel’ emocjonalny. W ten sposób są one powiązane ze stanem emocjonalnym w jakim się w danej chwili znajdujemy. Emocje to krótkotrwałe stany afektywne, informujące nas o tym jakie znaczenie w danym momencie ma dla nas sytuacja, w której się znajdujemy i motywujące do działania lub nie działania.

Emocje doświadczamy jako przyjemne, neutralne lub nieprzyjemne. Nieprzyjemne emocje to na przykład smutek, wstyd, złość, poczucie winy itp. Nieprzyjemne emocje mogą spowodować spadek nastroju. A jeśli mamy obniżony nastrój, wówczas łatwiej doświadczamy emocji nieprzyjemnych. Obniżony nastrój także powoduje, że łatwiej dostępne w pamięci są wspomnienia, przekonania i myśli ze ‘stemplem’ emocji nieprzyjemnej, zaś wspomnienia, przekonania i myśli powiązane z emocjami przyjemnymi (jak radość, duma, przyjemność itp.) są trudno dostępne.

Odwrotnie dzieje się kiedy mamy nastrój pozytywny. Wówczas łatwo dostępne w pamięci są wspomnienia, przekonania i myśli powiązane z emocją przyjemną, zaś te powiązane z emocją nieprzyjemną są trudno dostępne.

Aby zobrazować pojęcia nastrój pozytywny i negatywny poniżej narysowałam ‘termometr nastroju.”

perspektywy

Pośrodku jest punkt zerowy, reprezentuje nastrój neutralny. Ani pogodny, ani smutny. Nie jest to także stan apatii czy obojętności. Taki stan doświadczamy przed zaśnięciem lub w czasie medytacji.

Każdy z nas doświadcza nastroju pomiędzy –1 (smutny, refleksyjny) a +1 (pogodny). Silniejsze wahania nastroju pomiędzy bardzo smutnym (-2) a radosnym (+2) jest także objawem zdrowym.

Na poziomie (-5) mamy nastrój dystymiczny, charakteryzujący się znacznie obniżonym nastrojem, smutkiem, niezadowoleniem, tendencją do irytowania się, wybuchowością i drażliwością, jednak osoba cały czas ma energię do podejmowania działań i obowiązków.

Na przeciwległym biegunie, podwyższony nastrój, określany jako hipomania (+5) charakteryzuje się znacznym pobudzeniem, dużą otwartością, większą pomysłowością, silniejszym ożywieniem, jednak osoba cały czas ma poczucie rzeczywistości i jej decyzje są racjonalne, pomysły są podejmowane i doprowadzane do realizacji.

Na lewym, krańcu termometru nastroju jest głęboka depresja (-10). Osoba w czasie epizodu głębokiej depresji ma silnie obniżony nastrój przez cały czas. Ma poczucie braku energii i chęci do podejmowania najprostszych nawet czynności. Nic, nawet to, co kiedyś sprawiało przyjemność, w głębokiej depresji nie cieszy, co określamy jako anhedonię.

W tak silnie negatywnym nastroju najbardziej dostępne w pamięci są wspomnienia, przekonania i myśli powiązanie z nieprzyjemnymi emocjami, takimi jak wstyd, poczucie winy, poczucie bezradności, głęboki smutek, brak nadziei i perspektyw na przyszłość, poczucie braku sensu życia.

Osoba w głębokiej depresji doświadcza negatywnych myśli na swój temat (np. 'jestem beznadziejna, nic mi się nie udaje, nie potrafię nic zrobić, to moja wina' itp.), na temat innych ludzi i świata ( np.:' ludzie są nieprzyjemni, nie akceptują mnie, mogą mnie skrzywdzić' itp) i na temat przyszłości ('nic nie ma sensu, tak będzie zawsze' itp.). Natomiast wspomnienia, przekonania i myśli powiązane z emocjami przyjemnymi są niedostępne w tak bardzo negatywnym nastroju.

Osoba w głębokiej depresji cierpi z powodu zaburzeń snu, ma problemy z koncentracją i z pamięcią, co jeszcze pogłębia poczucie zmęczenia, bezsilności i własnej bezużyteczności.

A na przeciwległym dodatnim krańcu termometru nastroju jest mania (+10). W czasie epizodu manii osoba jest silnie pobudzona, odczuwa euforię, ma silne przekonanie o własnej omnipotencji, możliwościach i sprawczości. Bywa, że ma poczucie misji, którą tylko ona może spełnić. W tak silnie pozytywnym nastroju wspomnienia, przekonania i myśli powiązane z bardzo przyjemnymi emocjami (jak radość, duma, zadowolenie z siebie, poczucie siły, nadzwyczajnej mocy itp.) są najbardziej dostępne w pamięci. Zaś wspomnienia, przekonania i myśli powiązane z emocjami nieprzyjemnymi (poczucie porażki, wstydu, lęku przed konsekwencjami, smutku itp.) są w pamięci niedostępne.

W stanie manii osoba nie ma potrzeby snu, przespanie 3 godzin na dobę wystarcza, czuje się pobudzona, pełna energii, werwy i sił przez wiele tygodni. Ma tendencję do tzw. gonitwy myśli. Poczucie, że jedna myśl goni drugą i silną potrzebę ich wypowiedzenia, co powoduje słowotok, trudny czasem do zatrzymania. Osoba jest niesamowicie twórcza i pomysłowa. W stanie manii podejmuje wiele, często ryzykownych działań, bez refleksji na temat ewentualnych konsekwencji. Zaś jeśli bliscy próbują o tych konsekwencjach rozmawiać, osoba w manii wpada w silny gniew, ma poczucie, że bliscy stają jej na przeszkodzie do osiągnięcia wspaniałych celów.

W stanie manii osoba częściowo traci poczucie realizmu i kontakt z rzeczywistością, zdarzają się nawet okresy psychozy. Osoba w takim nastroju bywa agresywna, impulsywna i wybuchowa. Im dłużej trwa epizod manii ( a musi trwać co najmniej 2 tygodnie by można było postawić diagnozę zaburzenia afektywnego dwubiegunowego) tym silniej wyczerpany jest organizm i tym silniejszy będzie następujący po manii epizod depresji. Tak zwane zmiany faz: z depresji w manię i odwrotnie mogą następować w ciągu jednej doby, co kilka dni lub tygodni a nawet co kilka miesięcy. A między epizodami manii i depresji bywają okresy remisji i nastrój wraca do wahań pomiędzy smutkiem i radością (-2) do (+2).

Osoba doświadczająca epizodów depresji i remisji otrzymuje diagnozę Choroby Afektywnej Jednobiegunowej. Czynnikiem spustowym epizodu depresji często bywa jakieś trudne, stresujące wydarzenie lub długi czas w którym osoba doświadczała niewielkich, jednak nękających ją, okresów stresujących.

Czynnikiem spustowym epizodu manii często bywa dłuższy okres wzmożonego wysiłku i małej ilości snu. Ale także może to być silne stresowe doświadczenie.

Aby można było zdiagnozować Zaburzenie Afektywne Dwubiegunowe osoba musi doświadczyć co najmniej jednego epizodu manii. Najczęściej pierwszy epizod manii następuje w okresie młodości i przemija niezdiagnozowany.

Zdarza się, że osoba cierpiąca na Zaburzenie Afektywne Dwubiegunowe, zgłasza się do psychiatry na konsultację w trakcie epizodu depresji, nie wspominając o okresach wyjątkowo dobrego samopoczucia. Po kuracji środkami antydepresyjnymi, wchodzi w epizod manii. Wówczas należy zmienić diagnozę na Chorobę Afektywną Dwubiegunową i wprowadzić stabilizatory nastroju, które będą regulowały nastrój, zmniejszając jego amplitudę z (-10) – (+10) na (-2) - (+2). Bywa, że osoba, która doświadczyła epizodu manii, uważa, że właśnie w tym nasileniu nastroju pozytywnego jest sobą i tęskni do takiego silnego pozytywnego samopoczucia.

Każdy z nas w ciągu życia może doświadczyć silnego depresyjnego nastroju (np. w czasie żałoby) lub silnie euforycznego nastroju (np. kiedy jest mocno zakochany lub szczęśliwy). Jednak taki stan musi trwać co najmniej dwa tygodnie i towarzyszyć mu muszą jeszcze inne objawy związane z Depresją i/lub Manią aby można było postawić diagnozę Choroby Afektywnej Jedno lub Dwu biegunowej.

Perspektywy. Ośrodek Relacji i Zdrowia Psychicznego
Pomagamy budować dobre relacje i dbamy o Twoje zdrowie psychiczne

Tel: 536 000 566